ارتباط شخصیت افراد متقاضی طلاق با دلایل طلاق

این پژوهش به منظور بررسی ارتباط ویژگی  های شخصیتی افراد متقاضی طلاق با نوع دلیلی که برای طلاق شان عنوان میکنند، صورت گرفت. به این منظور 121 نفر از افراد متقاضی طلاق، که از دادگاه خانواده شهرستان مریوان به مرکز مشاوره ارجاع داده شده بودند.

 برای شرکت در این پژوهش انتخاب شدند که از این تعداد 68 نفر با تمایل خود در پژوهش شرکت کردند. مراحل شرکت در پژوهش شامل تکمیل دو پرسشنامه دلایل طلاق و شخصیت سنج چندوجهی مینه سوتا بود. . داده ها با استفاده از ضریب همبستگی فای کرامر تحلیل شد. نتایج نشان داد که ویژگی های شخصیتی افراد متقاضی طلاق با نوع دلیلی که برای طلاق شان عنوان می کنند ارتباط معناداری دارد.

 به این صورت که افرادی که دلایل شخصی (اختلافات فکری) را عنوان کردند، بیشتر دارای ویژگی های شخصیتی هیپوکندریک (خود بیمارپنداری) بودند. افرادی که به دلایل خانوادگی (ناسازگاری با خانواده همسر)طلاق گرفتند بیشتر واجد ویژگی های شخصیتی انحراف اجتماعی – روانی و پارانویا (بدگمان)بودند. و افرادی که به دلیل بیماری همسر(جسمانی یا روانشناختی) طلاق گرفته بودند. بیشتر دارای ویژگی های شخصیتی پارانویید (بدگمان) بودند.

 نتایج این پژوهش نشان داد که بررسی ویژگی های شخصیتی افراد قبل و بعد از ازدواج میتواند دارای تلویحات مهمی در شناسایی مشکلات زوجین و پیشگیری از طلاق باشد.

طلاق، فرآیندی است که با تجربه بحران عاطفی زوجین شروع میشود و با تلاش برای حل تعارض از طریق ورود به موقعیت جدید با نقشها و سبک زندگی جدید پایان مییابد (گاتمن، 1994)نتایج تعداد قابل توجهی از پژوهش های صورت گرفته حاکی از این است که در دهه های اخیر میزان طلاق در جهان افزایش یافته است(هارکونن و درونکرس، 2008 ) و ایران چهارمین کشور جهان از لحاظ نسبت طلاق به ازدواج تعیین شده است(بویحصار و احمدی، 1391)علت افزایش طلاق در دهه های اخیر ممکن است به دلیل دستیابی تعداد زیادی از افراد به منابعی باشد که آنها را برای غلبه بر موانع قانونی، اجتماعی و مالی طلاق مهیا کرده است.

 از سوی دیگر، با افزایش شیوع طلاق تعداد نهادهایی که به منظور کاهش عوارض ناشی از طلاق ایجاد شده اند بیشتر شده است و در نتیجه آن، کاهش هزینه های متعاقب طلاق افراد بیشتری را به انجام آن قادر ساخته است (بورچین، اسچو و پارک، 2012).

اگرچه به تعداد زیادی ازدلایل اجتماعی، روانشناختی،اقتصادی و فرهنگی توسط متقاضیان طلاق به عنوان دالیل طلاق اشاره شده است اما، مهمترین علل تقاضای طلاق به ترتیب شامل مشکلات ارتباطی، اعتیاد، دخالت خانواده ها و بیماری روانی یکی از زوجین است (زرگر و نش4اطدوست، 1368)در مجموع،دلایل مربوط به هر طلاق را میتوان به یک یا چند مورد از دلایل زیر مربوط ساخت (سابهارانی،  2014):

• دنیای مجازی: سپری کردن زمان زیاد با استفاده از گوشی، کامپیوتر، اینترنت و …
• بیماری: این دلیل مربوط به آثار بیماری روانی یا جسمانی یکی از زوجین است.
• مالی: این دلیل مربوط به عدم تفاهم در شیوه هزینه کردن منابع مالی خانواده، زوجین شاغل و هر دلیل دیگری که ناشی از اختلاف درباره مسائل مالی باشد.
• کاری: شامل تعهد افراطی یکی از زوجین به کار که بر کیفیت ارتباط زوجین تاثیر منفی گذاشته باشد.
• زناشویی: شامل دلایل مربوط به زندگی زناشویی ماتتد مشکلات جنسی، خیانت و … باشد.
• خانوادگی: شامل مشکلات سازگاری با خانواده همسر یا دخالت خانواده زوجین می باشد.
• هر گونه دلیل مربوط به اختلافات اجتماعی، فرهنگی،اخلاقی و مذهبی
•  شخصی: شامل دلایل مربوط به خود شخص مانند خودمحوری، بدبینی و … است.
• هیجانی: مربوط به ماهیت بیانگری هیجانات بصورت آشکار و صادقانه، پایداری هیجانی و هر مورد دیگری که مربوط به تفاوت در شیوه ابراز هیجانات باشد.
• تفریحی و کنار آمدن: مربوط به فعالیت های اوقات فراغت و سازگار بودن در انجام این فعالیت ها مانند رفتن به مهمانی ها، سینما، پارک و .. است.

اختلالات و صفات شخصیت منبع مهمی از مشکلات ارتباطی هستند. طبق تعریف یک اختلال شخصیت الگوی پایداری از رفتار و تجربه درونی است که به پریشانی یا اختلال منجر می شود، انعطاف ناپذیر است و با انتظارات فرهنگی مغایر است در حالی که صفات شخصیت الگوهای پایداری از ادراک، برقراری ارتباط، تفکر درباره محیط و خویشتن هستند که در گستره وسیعی از زمینه های اجتماعی و شخصی ظاهر می شوند(5-DSM ،2013 ).

 بررسی تعداد زیادی از پژوهش های موجود نشان میدهد که یکی از دلایل مهم طلاق به مشکلات و اختلالات شخصیتی مربوط می شود (آریپالکال و سام گیورگ، 2012 ;سابهارانی، 2014 ;بورچین، اسچو و پارک، 2012 ;چراغ علی گل، رستمی و گودرزی،2013; فانی و خیرآبادی، 2011 ;روبرت و دیگران، 2002) پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا  (2-MMPI )به منظور ایجاد تشخیص افتراقی میان ویژگی های شخصیتی ساخته شده است. به این منظور 8 مقیاس بالینی که گزاره های مربوط به هرکدام که به روش مالک یابی تجربی انتخاب شده اند، قسمت اصلی نیمرخ شخصیتی محسوب می‌شوند.

 که شامل: هیپوکندری، افسردگی، هیستری، انحراف اجتماعی، پارانویا، ضعف روانی، اسکیزوفرنی و هیپومانیا هستند (هوزل و مایر، 2006) ارتباط میان ویژگی های شخصیتی و رضایت زناشویی، سلامت روانی و طول عمر و موفقیت شغلی و تحصیلی مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی ویژگی های شخصیتی در درک رفتار و عقاید و ترجیحات و در نتیجه شیوه متقاعد کردن افراد نقش بسیار مهمی دارد (سابهارانی، 2014).

 ویژگی های شخصیتی از طریق تاثیر بر تعارض های بین فردی بر احتمال وقوع طلاق تاثیر میگذارند و در مجموع در شکل گیری کیفیت سبک ارتباطی فرد موثر بوده و از آن طریق بر تعارضات ارتباطی اثر میگذارند (سولومون و جکسون،2014 )این ویژگی ها بر نوع دلیلی که افراد برای طلاق مطرح می کنند تاثیر می گذارند و به دلیل تاثیر متفاوت هر ویژگی شخصیتی بر برداشت فرد از خود، دیگران و دنیا، موجب استدلال های  مختلف می شوند(فومرو، سانتاماریا و لیرد، 2011.).

 پژوهش های فراوانی به بررسی ارتباط میان ویژگی های شخصیتی و طلاق پرداخته اند اما، ارتباط میان نیمرخ شخصیتی و نوع دلیل فرد برای طلاق بررسی نشده است. بنابراین، هدف اساسی این پژوهش بررسی رابطه نیمرخ شخصیتی افراد متقاضی طلاق با نوع دلیلی است که برای طلاق مطرح می کنند. این بررسی میتواند منجر به شناسایی مکانیسم های روانشناختی موثر در طلاق و در نتیجه تعیین مداخله مناسب شود. از سوی دیگر، ارزیابی ساختار شخصیتی افراد متقاضی طلاق و نوع استدلال آنها به شناسایی نیمرخ های در معرض طلاق منجر می شود که در نتیجه هدف مناسبی برای پیشگیری های اولیه و ثانویه هستند.