بررسی سازگاری پس از طلاق در زنان و مردان

بررسی سازگاری پس از طلاق در زنان و مردان هدف از پژوهش حاضر مطالعه كيفي بررسی سازگاری پس از طلاق در زنان و مردان مي باشد. از ميان روش هاي تحقيق كيفي، روش پديدارشناسي براي انجام پژوهش بكار گرفته شد جامعه آماري پژوهش حاضر شامل آن دسته از زنان و مرداني است كه بيشتر از سه سال از طلاق آنها گذشته باشد. نمونه گيري به صورت هدفمند از كساني كه طلاق را تجربه كرده باشند انجام خواهد شد. براي جمع آوري داده ها از مصاحبه نيمه ساختاريافته استفاده شد. براي تحليل داده هاي حاصل از مصاحبه هاي پديدارشناسي از روش تحليل تماتيك استفاده شد.

در اين پژوهش يافته هاي تحقيق در ده طبقه كلي؛ كمك ها و حمايت هاي خانواده، اعتقادات مذهبي و باورهاي ديني و اخلاقي، صبر و گذشت، شغل و توانايي هاي حرفه اي، مهارت حل مسأله، مديريت منابع مالي، وجود شبكه هاي ارتباطي اجتماعي، فرزندان منشا اميدواري به آينده، مشاوره و كمك هاي حرفه اي و تبديل شدن به يك فرد مستقل بود. بنابراين براي هرگونه برنامه پيشگيرانه، مشاوره و مداخله در بحران طلاق بايد به اين روابط ساختاري، پيچيده و چند بعدي توجه شود.

 ازدواج يك پيمان مقدس است كه تقريباً در ميان تمام اقوام، ملل و در همه زمان ها وجود داشته است، به طوري كه بيشتر اديان بر اين سنت و نياز زن و مرد تأكيد داشته اند. ازدواج در اديان يك پيوند مطلوب انساني است، زيرا ساختاري اساسي براي بنياد نهادن رابطه خانوادگي و صميميت است و يك ازدواج خوب به زندگي افراد معنا و هويت ميبخشد (روزن، مييرس و هاتي، ٢٠٠٤ )يكي از عواملي كه ميتواند اين كانون گرم و صميمانه را تهديد كند و موجب ناراحتي ها و مشكلات متعددي در اين كانون گرم و صميمانه شود، بروز آسيبي تحت عنوان طلاق است كه آثار مخرب آن در ابعاد اجتماعي فوق العاده زياد بوده و موجب ايجاد ناهنجاري هاي اجتماعي بسياري ميشود (محقق داماد، ١٣٨٧؛ به نقل از سعيدي نويده،١٣٩٥)طلاق و از هم پاشيدگي كانون خانواده معضلي اجتماعي است كه پيامدهاي آن از مشكلات بزرگ جوامع كنوني به شمار ميرود.

طلاق به عنوان اجازه ي قانوني براي جدا شدن از يك فرد به عنوان همسر يا پايان دادن رسمي به يك ازدواج تعريف شده است (ون جارسولد، ٢٠٠٧ )طلاق يكي از پيچيده ترين پديده هاي اجتماعي عصر كنوني است كه قطعاً براي گروه بسياري از انسان ها اجتناب ناپذير است زيرا گاهي محيط خانواده آنچنان پرآشوب و تحمل ناپذير مي شود كه طلاق تنها راه حل باقي مانده است. اين آسيب اجتماعي، در جهان رو به افزايش است (كار و ولچيك٢٠١٥).

طلاق پديدهاي است كه عواقب و پيامدهاي متفاوت اقتصادي، اجتماعي و روانشناختي دارد. در اين بين ابعاد روانشناختي از اهميت بسزايي برخوردار است (سهرابي و فتحي، ١٣٩١ )و يكي از استرس زا ترين رويدادها بوده و موجب آشفتگي هاي هيجاني و مشكلات رفتاري در افراد ميشود. (حميد، بشليده، عيدي بايگي و دهقاني زاده، ١٣٩٠ ،به نقل از تاجي قراجه، ١٣٩٦)جدايي و طلاق براي تمام اعضا خانواده استرس بزرگي محسوب ميشود و ممكن است منجر به واكنش هاي سازگاري كوتاه مدت شود.

تجربه طلاق، سازگاري زوجين و فرزندان آنها را در تمام ابعاد (روانشناختي، جسماني، اجتماعي و هيجاني)تحت تأثير قرار ميدهد و باعث كاهش عملكرد و ناكارآمدي اعضاي خانواده پس از طلاق ميگردد) پرتز، اسميت و براون ٢٠٠٠ (افراد مطلقه سلامت رواني و شادماني كمتر و تنش هاي رواني بيشتري را نسبت به افراد ازدواج كرده تجربه ميكنند (درج٢٠١٤) برخي از افراد مطلقه بعد از جدايي و طلاق سازگاري مناسبي پيدا مي كنند، و برخي هم نه.

 بررسی سازگاری پس از طلاق در زنان و مردان به عنوان فرآيند چندبعدي تعريف شده كه شامل مؤلفه هاي روانشناختي، اجتماعي و مالي مي باشد.برخي از افراد مطلقه بعد از جدايي و طلاق سازگاري مناسبي پيدا ميكنند، و برخي هم نه. سازگاري با طلاق به عنوان فرآيند چند بعدي تعريف شده كه شامل مؤلفه هاي روانشناختي، اجتماعي و مالي مي باشد. مك دنيل، كاسگن و كولمن2003، به نقل از کالستادو٢٠٠٨). سازگاري پس از طلاق به عنوان«فرآيند تطابق با تغييرات زندگي حاصل از طلاق و دستاوردهاي روانشناختي هيجاني متعاقب آن» تعريف شده است.
 اين تعريف شامل هر دو شاخص مثبت سازگاري و منفي عدم سازگاري با طلاق است(ميرزازاده و همكاران، ١٣٩١ ).

تفاوت هاي فرهنگي جامعه ايران و جامعه غرب، فاكتورها و فرآيند سازگاري متفاوتي را در زندگي پس از طلاق رقم ميزند كه نياز به شناسايي و بررسي عميق درون فرهنگي دارد. نتايج پژوهش هاي كمي و كيفي در جوامع غربي نشان ميدهد كه با وجود اينكه چالش هاي زندگي پس از طلاق، هر دو جنس را متأثر ميكند اما در مجموع اين زنان هستند كه به دليل موانع جنسيتي با آسيب هاي بيشتري در زندگي پس از طلاق مواجه اند (بيتر و همكاران، به نقل از نظري فر، ١٣٩٦ ).

 در ادبيات طلاق، به پيامدهاي منفي بسياري نظير: مشكلات اقتصادي (بيشتر براي زنان)، فقدان حمايت اجتماعي (به ويژه از طرف خانواده ي همسر و دوستان مشترك با همسر، افزايش سوءمصرف الكل،كاهش سلامت روان، تنش هاي والديني و مشكلات تغيير نقش، افسردگي، احساس عدم سلامت جسمي،افت كيفيت زندگي در پژوهش هاي بسياري اشاره كردهاند (آماتو، كن و جيمز2011) با توجه به اينكه اغلب مطالعات مذكور در اين زمينه كمي هستند و از آنجا كه پژوهش هاي كيفي به دليل رويكرد مشاهدهاي ميتوانند تجارب زندگي افراد را به عميق بررسي كنند، بنابراين پژوهش هاي كيفي در كشف پيچيدگي ها و ارتباطات غير خطي راهگشا خواهند بود.
 بي شك رويكرد باز و ديدگاه عميق پژوهش هاي كيفي است كه ميتواند با كند وكاو تفسيرهاي افراد را از پديده طلاق و پيامدهاي آن در ابعاد مختلف اجتماعي- رواني و شرايط سازگاري با اين پديده تبيين نمايد. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن اهميت توجه به چالش هاي پيشروي زنان و مردان مطلقه در سازگاري با زندگي پس از طلاق و لزوم ترميم دوباره زندگي آنان، به دنبال بررسي تجارب، نحوه ادراك و تصور زنان و مردان مطلقه از اين تغييرات و چالش هاي زندگي پس از طلاق آنان است تا از اين رهگذر فرايند سازگاري با شرايط پس از طلاق و چگونگي تأثيرگذاري متغيرهاي مؤثر بر آن با تمركز بر تجارب زيستهي زنان و مردان در هنگام طلاق و دورهي پس از آن، مطالعه گرديده و مدلي كيفي و بومي كه دربرگيرنده عوامل مؤثر و چگونگي سازگاري با اين پديده است، تدوين گردد.