کلیدهای تربیتی برای والدین تک فرزند
نکاتی برای والدین تک فرزند
سال هاست که تعداد والدین تک فرزند رو به افزایش است زیرا:
- تامین هزینه خانواده های پر جمعیت، دشوارتر است.
- والدین به راحتی می توانند تربیت فرزند خود را تحت کنترل داشته باشند.
- همه درباره جمعیت نگرانند.
- برخی از والدین مایل نیستند با مشکلاتی که ممکن است میان فرزندان ایجاد شود، رو به رو شوند. آنان از پیچیده شدن مسائل خانوادگی که بر اثر چند فرزندی پدید می آید، اجتناب می ورزند.
- برخی از والدین احساس می کنند که فرزند کمتر، آرامش زندگی خانوادگی را بیشتر خواهد کرد.
- برخی از افراد در سنین بالا ازدواج می کنند، لذا فرصتی برای داشتن چند فرزند ندارند.
- برخی از والدین یک فرزند را کافی می دانند.
- برخی از زوج ها پیش از آن که فرزند دومی داشته باشند، از یکدیگر جدا می شوند.
- باور نخست: چند فرزندی بسیار دشوارتر از تک فرزندی است. اما واقعیت بر خلاف این باور است. تک فرزندی بسیار مشکل تر از چند فرزندی است زیرا والدین فقط یک فرصت غیر قابل تکرار برای تربیت فرزند خود دارند، لذا باید این موضوع را جدی تلقی کنند. آنها می خواهند حداکثر تلاش خود را برای دوری جستن از هر نوع اشتباه جبران ناپذیر به کار گیرند. تک فرزند داشتن می تواند فشار زیادی را روی والدین وارد کند.
- باور دوم: تک فرزندی بسیار ساده تر از چند فرزندی است. اگر چه اختلافاتی که میان خواهران و برادران در یک خانواده چند فرزندی پدید می آید، در خانواده های تک فرزند وجود ندارد و تامین هزینه تک فرزند سهل تر است و زمان مورد نیاز برای هدایت و راهنمایی آنها نیز کمتر خواهد بود، اما همین شرایط می توانند مشکلات روانی ویژه ای پدید اورند. والدین نسبت به تک فرزند خود، به شدت احساس وابستگی می کنند و در برخورد با او حساس تر می شوند. دوری از تک فرزند خیلی دشوار است و همین موجب به خطر افتادن استقلال کودک می شود. تک فرزندی می تواند روابطی پیچیده را بین والدین و فرزند مطرح سازد، هر چند این حالت نیز همچون چن فرزندی، شمشیری دو لبه است که نقاط قوت و ضعف گوناگون دارد.
برخی از نقاط قوت آن عبارت اند از:
- میتوان تمام توجه خود را به یک فرزند معطوف ساخت، نه این که آن را میان فرزندان متعدد تقسیم کرد.
- می توان صمیمیتی عمیق بین والدین و فرزندان برقرار ساخت.
- می توان شرایطی ایجاد کرد که کودک فارغ از مزاحمت دیگران از زندگی خود لذت ببرد.
برخی از نقاط ضعف تک فرزندی:
- چشم پوشی بر رفتارهای ناپسندکودک، و توجه پیوسته و بیش از اندازه به او.
- وابستگی شدید عاطفی که مانع از استقلال شخصیت کودک می شود.
- تحمل دوری و جدایی والدین و کودک از هم دشوار می باشد.
- وابستگی شدید تک فرزند به والدین مانعی در راه دوست یابی او خواهد شد.
مشکلات عمده ای که باید تک فرزند و والدین او آنها را حل کنند، عبارتند از:
- ایجاد احساس هویتی مستقل از هویت و شخصیت والدین.
- دوری از والدین.
- محدود ساختن مسئولیت والدین و تقویت مسئولیت پذیری در تک فرزند.
- رابطه متقابل باید تقویت پیداکند و بصورت یکطرفه نباشد.
- ایجاد استقلال اجتماعی در رابطه بین والدین و تک فرزند.
- شایسته بودن تلاش برای شبیه شدن به والدین
سه عامل مهم در تشویق کودکان برای شبیه شدن به والدین وجود دارد:
1. کودکان کم سن و سال، ناخودآگاه، از والدین خود تقلید می کنند. نحوه ارزیابی والدین از خودشان (رضایت یا نارضایتی از خود)، نحوه برخورد والدین با دیگران (تحمل یا تحمل نکردن دیگران) و نحوه برخورد آنها با جهان پیرامون (خوش بینی یا بد بینی) ناخودآگاه بر فرزندان تاثیر می گذارد. کودکان دوست دارند باورها، رفتارها و طرز تلقی های خود را با والدین خود تطبیق دهند.
2.کودکان بزرگ تر، آگاهانه تر می توانند از والدین خود تقلید کنند. تحسین کردن، بروز چنین رفتاری را در کودکان شدت می بخشد. برای مثال، کودکی خردسال سخنان والدین خود را طوطی وار تکرار می کند تا احساس خوشایندی را در خود و خانواده اش به وجود آورد.
عواملی که برشمردیم، کودکان را تشویق می کند تا مانند والدین خود شوند. این عوامل بر کودکان خانواده های تک فرزند بسیار قوی تر عمل می کند. این قبیل کودکان، معمولاً نسبت به کودکان خانواده های تک فرزند بسیار قوی تر عمل می کند. این قبیل کودکان خانواده های چند فرزند، کمتر احساس آزادی می کنند و به معنای دیگر بیشتر از والدین خود تقلید می کنند زیرا فرزند دیگری در خانواده وجود ندارد که:
- نحوه ارتباط با والدین را برای درک تنوع رفتار با والدین متفاوت باشد و بدین طریق گزینه ها بیشتری را در زمینه روابط والدین فرزندان ایجاد کند. کودکان خانواده های تک فرزند، اغلب در دنیای بزرگسالان متولد می شوند و رشد می کنند.
- نقطه های قوت تقلید از والدین تقویت سنت های خانوادگی
کودکان خانواده های تک فرزند، تمایل زیادی دارند که شبیه والدین خود باشند. که این گزینه فایده های زیادی دارد مانند تقویت اعتماد به نفس، برقراری ارتباط نزدیک و مطلوب با والدین و برخورداری از روحیه انتقاد پذیری دارد.
2. خطرهای شباهت به والدین زیر فشار قرار گرفتن از سوی والدین: تک فرزندان والدین خود را چون خواهر و برادر خود می دانند در این خانواده ها والدین فقط قوانین خانوادگی را تعیین می کنند بلکه تنها همدم فرزندشان هستند. یکی از مشکلات تک فرزندان، این است که والدین شان تنها همدم آنان در محیط خانه هستند برای همین تمام تلاششان بر این مبنا است که رضایت والدین خود را جلب کنند.
کودکانی که تک فرزند هستند، به سختی قادرند رفتاری متفاوت از والدین خود داشته باشند لذا سن بلوغ برای این کودکان بسیار دردناک است زیرا احساس مستقل بودن در سنین بلوغ تقویت می شود و برای آنها بسیار دشوار است:
- علیه رفتار دوران کودکی خود عصیان کنند.
- از جلب رضایت والدین و اطاعت از آنها سر پیچی کنند.
- شخصیتی داشته باشند که والدین شان را آزرده می سازد.
- آزادی بیشتری را طالب شوند که والدین حاضر نیستند به آنها اعطا کنند.
تقلید کودکان تک فرزند از والدین خود، انگیزه ای بسیار قدرتمند است، از این رو والدین باید به این موضوع توجه کرده و بکوشند که فشار وارده بر فرزندشان را کاهش دهند . پیشنهادهایی که در این زمینه داده می شود:
- اگر فرزندتان بیش از حد از شما تقلید می کند او را تحسین نکنید.
- هیچ گاه شخصیت فرزندتان را خرد نکنید.
- به استقلال فرزندتان احترام بگذارید.
- نداشتن خواهر و برادر مزایای تک فرزند بودن در خانه
کودک تک فرزند در خانواده ای رشد می کند که افراد بزرگسال در آن حضور دارند و کودکی نیست که بتواند با او ارتباط برقرار کند. کودکانی که در خانواده ی تک فرزند زندگی می کنند، احساس امنیت و اعتماد به نفس زیادی دارند.
- خطرهای نداشتن خواهر و برادر بلوغ دیررس
یکی از معایب تک فرزند بودن، تاثیر آن بر مراحل رشد کودک دارد کودکان کسی را ندارد.
الهام شهریاری
